Anastasia Nikolajevna Romanova
Anastasia Nikolajevna Romanova (Peterhof, 5 juni 1901 — Jekaterinenburg, 17 juli 1918), grootvorstin van Rusland, is de vierde en jongste dochter van tsaar Nicolaas II van Rusland en tsarina Alexandra Fjodorovna. Anastasia sterft op 17-jarige leeftijd in Jekaterinenburg door het executiecommando van de bolsjewieken. Ze wordt vermoord samen met haar ouders, haar zussen (Olga, Tatjana en Maria), haar broer (Aleksej) en enkele kamerhulpen van de familie. Haar oom Michaël wordt vlak voor hen vermoord om de reactie van Nicolaas' neef, koning George V te peilen. Deze reageert echter niet, en dit leidt tot het uitroeien van de Romanovs.
JEUGD
ANASTASIA
Omdat tsarina Alexandra drie dochters achter elkaar heeft gebaard, ligt er een grote druk op haar, als ze voor de vierde keer zwanger raakt: er moet nou echt een erfgenaam worden geboren. Op 5 juni 1901 bevalt Alexandra in een paleis in het Alexandria Park in het Paleizencomplex in Peterhof van een vierde kind: een dochter, Anastasia. De teleurstelling bij de elite is groot: men is van mening dat Alexandra gefaald heeft in haar plicht tegenover Rusland. Voor de bevolking maakt het echter niets uit of er een grootvorst of grootvorstin wordt geboren: de geboorte van een tsarenkind betekent voor het volk hoe dan ook o.a. verkorte gevangenisstraffen en grote feesten.
Opvoeding
Nicolaas en Alexandra willen hun kinderen zelf opvoeden, in tegenstelling tot veel andere Europese vorsten. Anastasia groeit op in een hecht en gelukkig gezin en trekt veel op met haar zussen. Anastasia en haar zussen worden door gouvernantes en leraren klaargemaakt voor hun toekomstige rollen als vertegenwoordigers voor hun vader en hun land: ze krijgen bijvoorbeeld verschillende soorten lessen, variërend van etiquettelessen tot piano- en taallessen. Vanwege de Duitse en Engelse achtergrond van hun moeder beheersen de grootvorstinnen veel talen: van Duits en Russisch tot Engels en Frans. Anastasia was zeer intelligent en hun leraren vinden dat ze snel kan leren. Ze is echter ook lui en snel verveeld, waardoor ze niet goed oplet tijdens de lessen.
De meisjes wordt ook op het hart gedrukt zich als een dame te gedragen, zodat ze later een goede positie op de koninklijke Europese huwelijksmarkt zullen hebben. Als Anastasia jonger is, zegt iedereen dat ze later een mooie vrouw zal worden. Tot haar moeders wanhoop wordt ze in haar tienerjaren steeds steviger; dit zal haar huwelijkskeuzes natuurlijk verminderen! Alexandra hoopt dat dit normaal is en dat Anastasia het gewicht later weer zal verliezen. Anastasia's familie plaagt haar vaak met haar gewicht.
Hobby's
Anastasia heeft vooral een goede band met haar zus Maria, de derde dochter van de tsaar. Ze delen samen een slaapkamer, terwijl de twee oudsten (Olga en Tatjana) samen een kamer hebben. Op hun kamer staat een platenspeler met een grote platencollectie. Maria en Anastasia draaien graag muziek, waarop ze dan dansen. Anastasia speelt ook zelf instrumenten: de balalaika en de gitaar. De grootvorstin houdt ook veel van honden. Haar eerste hondje is Shibzig; als hij sterft, wordt Anastasia erg stil en verandert ze van een spontaan meisje met veel humor in een stil en teruggetrokken kind. Later krijgt Anastasia een nieuwe hond: Jimmy, die in haar armen in Jekaterinenburg sterft.
DE RUSSISCHE REVOLUTIE
De tsarevitsj
Door de uitbraak van de Russisch-Japanse Oorlog en de politieke gevolgen ervan ontstaat er onrust in Rusland. De tsaar is dan ook blij dat hij het volk en de elite op 12 augustus 1904 eindelijk een troonopvolger kan presenteren: Aleksej. De vreugde is echter voor korte duur: al snel wordt duidelijk dat Aleksej lijdt aan de erfelijke en in die tijd dodelijke bloederziekte hemofilie. Alexandra roept de hulp in van de gebedsgenezer Grigori Raspoetin. Omdat het volk niet op de hoogte wordt gesteld van Aleksejs ziekte, vindt men de relatie tussen de tsarina en Raspoetin erg vreemd en krijgt Alexandra een slechte reputatie.
Anastasia heeft een zeer goede band met haar broertje; ze kunnen hele gesprekken met elkaar voeren zonder maar een woord te zeggen. Als hij weer eens ziek is en veel pijn heeft, lijkt Anastasia zijn pijn te voelen en weet ze hem altijd op te vrolijken. Ze spelen graag samen en Aleksej delen haar voorliefde voor honden. Net als haar broertje heeft Anastasia ook wat medische problemen; ze heeft vaak last van maagaandoeningen en haar twee grote tenen staan in een valgusstand.
EERSTE WERELDOORLOG
In 1914 breekt een tweede oorlog uit, waar Rusland bij betrokken raakt: de Eerste Wereldoorlog. Om een bijdrage te kunnen leveren, volgen tsarina Alexandra en haar twee oudste dochters Olga en Tatjana een spoedcursus tot verpleegsters. Maria en Anastasia worden te jong geacht om verpleegster te worden, maar mogen wel regelmatig kijken bij operaties. Maria en Anastasia hebben hun eigen ziekenhuis in de buurt van Sint-Petersburg, waar ze vaak te vinden zijn om gesprekken te voeren en spelletjes te spelen met de gewonde soldaten. Anastasia is de komiek van de familie en weet de soldaten, net als haar broertje als hij ziek is, even af te leiden en op te beuren.
In 1916 verneemt de familie het nieuws dat Raspoetin vermoord is. De moordenaars zijn prins Felix Joesoepov en grootvorst Dimitri Pavlovitsj, hun eigen familie! Alexandra en haar dochters zonderen zich enkele dagen af om te rouwen, maar gaan daarna weer aan het werk in de ziekenhuizen waar iedere hulp hard nodig is. Niet lang daarna komen Olga en Aleksej in contact met een jonge soldaat die, zo blijkt later, de mazelen heeft. Olga en Aleksej zijn de eerste zieken, maar al snel volgen Maria, Tatjana en Anastasia. Terwijl ze weer aan het herstellen zijn, begint de Russische Revolutie.
Revolutie
De oorlog zorgt voor veel onrust in Rusland. Als het Russische leger wordt gemobiliseerd, zijn veel burgers voor de Russische deelname aan de Eerste Wereldoorlog. Maar het leger behaalt weinig successen en in 1917 zijn er ruim zes miljoen Russische soldaten om het leven gekomen. Ook met de economie gaat het slecht: er zijn grote tekorten aan o.a. voedsel en brandstof. Tot grote onvrede onder de arme burgers gaat het voedsel dat er is, naar het leger en wordt de schaarste onder het volk groter. Daardoor ontstaan voedselrellen en opstanden, die gewelddadig worden onderdrukt door het leger van de tsaar. Honderden mensen komen hierbij om het leven of raken gewond. Dit zorgt voor meer onvrede en in 1917 slaan de voedselrellen om in politieke opstanden. Het Russische volk projecteert zijn haat op de tsaar en zijn familie: de tsaar heeft immers zijn garde op zijn eigen burgers afgestuurd. Dit is enkel een directe aanleiding, waar het volk al lang op heeft gewacht: de tsarenfamilie is al langer impopulair, o.a. vanwege de Duitse afkomst van de tsarina Alexandra en haar band met de vermoorde Raspoetin.
[$GDPim:Anastasia Nikolajevna van Rusland\Tsarenheiligen[1].jpg/GDPim$]
Op 24 februari 1917 begint in Moskou een spontane volksopstand, die het begin is van de eerste fase van de Russische Revolutie. Hoewel de tsaristische garde tot dan toe elke opstand heeft neergeslagen, gebeurt dat deze keer niet. Integendeel, soldaten van de garde schieten hun eigen officieren neer en doen met de opstand mee. Een week later, op 2 maart, doet Nicolaas gedwongen afstand van de troon ten gunste van zijn broer Michaël. De nieuwe regering van Rusland neemt Nicolaas, Alexandra en hun kinderen gevangen. Ze krijgen in eerste instantie 'huisarrest' in hun paleis in Tsarskoje Selo, maar worden daarna overgebracht naar het kleine stadje Tobolsk in Siberië. Daar heeft het gezin erg lang gevangen gezeten. Als in november 1917 de bolsjewieken aan de macht komen, wordt besloten dat de tsaar en zijn gezin weg moeten uit Tobolsk. Alexej is echter ziek geworden, waardoor ze niet allemaal weg kunnen. Alexandra, Maria en enkele bedienden zullen de tsaar vergezellen, terwijl Anastasia en de andere grootvorstinnen met hun broertje en enkele andere bedienden achter zullen blijven.
ANASTASIA's DOOD
Executie
Nicolaas, Alexandra en Maria reizen in oncomfortabele koetsen door het ijskoude landschap van Siberië tot ze in het plaatsje Tjoemen op de trein worden gezet. Ze worden eerst naar Omsk gestuurd, maar de lokale autoriteiten laten hen niet verder gaan, waardoor de trein gedwongen is terug te keren en via Jekaterinenburg naar Moskou te reizen. In Jekaterinenburg draagt hun begeleider hen echter over aan de lokale autoriteit, waardoor ze in handen komen van de sovjets. Als Aleksejs situatie enigszins verbeterd is, worden ook de anderen naar Jekaterinenburg gebracht. Daar volgt een korte tijd van gevangenschap, waarna Anastasia en haar familie in de nacht van 16 op 17 juli 1918 in de kelder van het Ipatiev-huis op bevel van commandant Jakov Joerovski worden geëxecuteerd. Na het eerste executiesalvo leven enkele grootvorstinnen nog: zij hebben namelijk een korset aan, waarin ze diamanten sieraden hebben verborgen. Deze diamanten weren de kogels, waardoor de grootvorstinnen het eerste salvo kunnen overleven. Er wordt een tweede salvo afgevuurd en wie er dan nog leef, wordt doodgestoken met bajonetten.
De lichamen
Als de soldaten denken dat iedereen dood is, slepen ze de lichamen om half drie in de morgen naar buiten en gooien ze in vrachtwagens. Hierna worden ze naar een verlaten mijnbouwschacht van een voormalige ijzermijn vervoerd, genaamd "Vier Broers". Daar worden de lichamen uitgekleed en worden hun kleren in brand gestoken; zo ontdekken ze de sieraden in de korsetten van de grootvorstinnen. De lichamen worden in de ondergelopen mijnschacht gegooid: het water staat echter niet hoog genoeg om de lichamen te verbergen. De volgende dag wordt hun werk gecontroleerd door enkele sovjetleiders. Deze geven de opdracht om de lichamen ergens anders te begraven. De lijken worden weer uit de mijn gehaald, waarna Joerovski en zijn soldaten de lichamen van Nicolaas, Alexandra, Aleksej en dokter Botkin proberen te verbranden. Dit lukt echter niet, dus worden de lichamen naar een andere mijnschacht gebracht. De vrachtwagens waarin de lijken worden vervoerd, komen vast te zitten in de modder op een landweggetje ten noorden van Jekaterinenburg. Ze kunnen de vrachtwagens niet los krijgen, dus wordt besloten de lichamen ter plekke in een lokale mijnschacht, Ganina Jama genaamd, te gooien. Ze krijgen niet de kans hun werk goed af te maken, doordat de Witten al tot vlakbij de stad zijn opgerukt.
Ontdekking
Na de val van de Sovjet-Unie, gaat men aan de hand van een geheim rapport van Joertovski op zoek naar de lichamen van de tsaar en zijn gezin. Er worden slechts vijf lijken gevonden. Om te achterhalen wie er ontbreken, worden er twee onderzoeken gehouden. Het eerste onderzoek onder leiding van dokter Abramov (een Russisch geleerde) wijst uit dat grootvorstin Maria en tsarevitsj Aleksej ontbreken, maar in het tweede onderzoek komt de Amerikaanse onderzoeker William Maples tot de conclusie dat de lichamen van Anastasia en Aleksej ontbreken. Wel zijn de twee onderzoekers het erover eens dat niemand de executie kan hebben overleefd en dat de twee vermiste skeletten waarschijnlijk zijn verbrand.
De lichamen worden in 1998 bijgezet in de crypte van de keizerlijke familie in de St. Petrus en Pauluskathedraal in Sint-Petersburg, tachtig jaar na de executie. Op 14 augustus 2000 worden enkele leden van de Romanov-familie door de Russisch-orthodoxe Kerk gecanoniseerd, waaronder tsaar Nicolaas en zijn gezin: zij worden tot strastoterptsy verklaard. De Russisch-orthodoxe Kerk in het buitenland heeft dit in 1978 al gedaan. Haar feestdag is op 4 juli.
Op 1 mei 2008 is bekend geworden dat ook de laatste twee lichamen, die van Maria en Aleksej zijn geïdentificeerd. Ze worden gevonden bij Jekatarinenburg.
Mysterie
Hoewel beide onderzoekers van mening zijn dat niemand de executie kan hebben overleefd, komt er een geruchtenstroom op gang over de ontbrekende lichamen. Veel Russen geloven, en hopen, dat de tsarevitsj en één van zijn zussen nog leven. Zij denken dat het Maria is, die de vuursalvo's heeft overleefd, al neemt men in de Westerse wereld aan dat Anastasia nog leeft. Met als gevolg dat een groot aantal Maria's, Anastasia's en Aleksejs opduiken. De bekendste vrouw die zich voor grootvorstin Anastasia uitgeeft, is waarschijnlijk Anna Anderson: zij houdt maar liefst zestig jaar lang vol dat zij Anastasia is. Andere, minder bekende, vrouwen zijn Eugenia Smith en Magdalen Veres.
Films:
Over het leven van Anastasia, haar dood en het mysterie daaromheen zijn talloze boeken geschreven en zelfs films gemaakt. Een aantal films over Anastasia:
* Anastasia (1956) met Ingrid Bergman die hiervoor een Oscar kreeg
* Anastasia (1979)
* Anastasia (1997), tekenfilm
* The Secret Of Anastasia(1997), Tekenfilm
* Anastasia: The Mystery of Anna (serie uit 1986) met Amy Irving als Anna Anderson
Gerelateerde artikelen:
(Laatste) Keizer Tsaar Nicholas (Nikolia) II Romanov van Rusland
Tsarina Viktoria Alix Helena Luise Beatrice (Alexandra) van Hesse en Rijn
Olga Nikolajevna Romanova
Tatjana Nikolajevna Romanova
Maria Nikolajevna Romanov
Anastasia Nikolajevna Romanova (dit artikel)
Aleksej Nikolajevitsj Romanov
Referenties/bronnen:
- Wikipedia.
- Nieuwsuitzending EuroNews 24 augustus 2007, 22.45u
- Laatste kinderen Russische tsaar gevonden, NU.nl, 1 mei 2008
